10000000…

Penrose Sayısı, ünlü fizikçi ve bilim felsefecisi olan Nobel Fizik Ödüllü Roger Penrose tarafından 1989'da yayımlanan "The Emperor's New Mind" kitabında şu cümlelerle açıklanmıştır: "Bu sayıyı normal ondalık gösterimde yazmak imkansızdır: 1'in ardından 10^123 tane sıfır gelir. Tüm evrendeki protonlar, nötronlar ve diğer parçacıkların üzerine birer sıfır yazsak bile, gerekli sayıyı yazmaktan çok uzak kalırız." Penrose, çağdaşı Hawking gibi uzay ve zaman üzerinde çalışmalar yapan bir fizikçiydi ve bu sayıyı hesaplamasındaki altında yatan neden ve merak ettiği sorular şunlardı: Büyük Patlama Teorisi’ne göre evrenin sonuçta yaşamın ortaya çıkması için hangi koşulların olması gereklidir? Ve tam olarak bu koşulların var olma olasılığı nedir? Penrose’a göre bu olasılık 10 üzeri 10^123‘te 1’e eşitti. Paydadaki bu sayının büyüklüğünü yukardaki alıntıyı daha iyi anlamak ve başka bir keşif vasıtasıyla hesaplanan başka bir sayıyla anlatmak daha doğru olacaktır. Kozmik Arka Plan Işıması’nın (1964 yılında iki radyo astronomu tarafından kazayla keşfedildi ve bu keşif Büyük Patlama Teorisi’nin en büyük kanıtı olarak sayıldı) keşfiyle, Gözlemlenebilir Evren'in sınırları anlaşılmıştır. Gözlemlenebilir Evren’in içindeki maddenin çoğunun -ki bu maddelerin sadece %5’i atomlardır- yıldızlarda olduğunu ve bu maddelerin atomlarının hidrojen atomları olduğu varsayıldığı zaman Gözlemlenebilir Evren’deki atom sayısının ortalama 10^82 olduğu hesaplanmıştır. Peki bu kadar zor bir olasılığın bizim için önemi nedir? Bu oran, evrenin oluşma olasılığının bu kadar düşük olmasına rağmen var olmamızın ne denli değerli olduğunu gösterir. Var olduğumuz için bu yaşamın değerini bilmeli ve kendimizi bu olasılıksızlık denizinde kaybolmuşken bir karaya parçası gören bir kaptan gibi hissetmeliyiz.

Recep Yazıcı
2024-05-08 323